ŚLUBNY SAVOIR-VIVRE

Papeteria ślubna.

ZAPROSZENIA.

Po słowie „prosi” lub „ ma zaszczyt prosić” wpisuje się nazwisko osoby zapraszanej, następnie podaje się formę przyjęcia, datę, godzinę. U samego dołu dopisuje się obowiązujący strój.

U dołu zaproszenia, po prawej lub lewej stronie, mogą znajdować się skróty: „ R.S.V.P.” (repondez s’il vous plait – proszę odpowiedzieć), „P.M.” (pour memoire – dla pamięci) i dopisek en cas d’empechement – w razie niemożności przybycia) oraz nr telefonu.

Zaproszenia piszemy w trzeciej osobie i wypełniamy ręcznie, bardzo starannie, czarnym tuszem.

STÓŁ.

Przed każdym gościem kładziemy serwetkę wykonaną z materiału. Serwetki mogą być prostokątne (45 x 35cm) lub okrągłe (średnica 40cm). Na nich ustawiamy talerze i kładziemy sztućce. Kieliszki i talerzyk na pieczywo z zasady są poza serwetką.
Stół nakrywa się białym lub kolorowym obrusem, dostosowanym wielkością do pow. stołu. Brzegi obrusa zwisają ze wszystkich stron na długość 20-30cm – tak według zasad ale dla estetyki co raz częściej spotykamy obrusy do ziemi 🙂
Zanim przykryjemy stół obrusem, kładziemy miękką tkaninę i folię plastikową, która wygładza nierówności stołu i zabezpiecza przed ewentualnymi skutkami rozlania wina lub zupy, tłumi dźwięki zmienianych talerzy, kieliszków, sztućców.
Do śniadań i obiadów używa się serwetek stanowiących całość z obrusem. Kładziemy je na talerzu przeznaczonym na przystawkę lub obok talerza podstawowego, z jego lewej strony. Serwetki składamy w kwadraty, prostokąty czy trójkąty i zawsze kładziemy płasko. Nie ustawiamy serwetek w kopczyki, jak to bywa w restauracjach!!!
Dla każdego gościa stawiamy na stole talerz zwany podstawowym ( podtalerz ). Talerz podstawowy jest środkiem dekoracyjnym, chroni powierzchnię stołu przed niszczeniem i znajduje się na stole aż do podania deseru. Kładziemy na nim małą okrągłą serwetkę z materiału lub koronki, aby w ten sposób stłumić dźwięk stawianych talerzy z potrawami.
Wszystkie talerze podstawowe ustawiamy w jednakowej odległości od siebie – 60cm – aby goście mogli wygodnie siedzieć i nie przeszkadzać sobie wzajemnie. Przy stołach okrągłych czy owalnych ta odległość może być nieco mniejsza. Oddalenie talerza podstawowego od krawędzi stołu wynosi 1cm.
Z lewej strony, nieco powyżej talerza podstawowego, znajduje się mały talerzyk, na którym leżą bułeczki lub kromki chleba i ewentualnie masło oraz mały nóż. Pieczywo kładzie się przed zajęciem miejsc przez gości. Talerzyk na sałatę, jeżeli zostanie podana do któregoś z dań, znajdzie się również po lewej stronie talerza podstawowego.
Na stole nie może zabraknąć solniczek i pieprzniczek.
Napoje podajemy w odpowiednio dobranych kieliszkach i szklankach, które, dobrze zharmonizowane z innymi elementami nakrycia, podnoszą również estetyczny wygląd stołu. Liczba kieliszków i szklanek zależna jest do dobranych napojów, przy czym konsekwentnie trzymamy się zasady: dla każdego napoju jest przeznaczony oddzielny rodzaj szkła.
Kieliszki ustawia się nieco z prawej strony, powyżej talerza podstawowego, szeregując je według kolejności użycia.
Nieco oddzielnie stoi szklanka (bądź kieliszek), która napełnia się oziębioną woda mineralną. Ustawienie kieliszków na wprost talerza podstawowego jest błędem, gdyż może spowodować pobrudzenie rękawa zupą lub sosem. Jeśli do przystawki podamy wódkę, kieliszek ten znajdzie się pierwszy od prawej strony, drugie miejsce zajmie kieliszek do białego, a trzecie – do czerwonego wina. Kieliszek do szampana lub wina deserowego znajdzie się jako ostatni w rzędzie kieliszków. Gdy brak miejsca na stole, mogą być ustawione w 2 rzędach.
Noże, widelce i łyżki umieszczamy w kolejności ich użycia, poczynając od zewnątrz w kierunku talerza. Z lewej strony leżą widelce, z prawej – noże. Łyżka do zupy, jeśli od niej rozpoczyna się posiłek, leży z prawej strony, najdalej od talerza.
Jeśli obiad składa się z zupy, dania rybnego, mięsnego i deseru, to z prawej strony – najdalej od talerza – będzie położona łyżka do zupy, następnie w kierunku talerza nóż do ryby i nóż do mięsa. Z lewej strony jako pierwszy od zewnątrz – widelec do ryby i z kolei widelec do mięsa. Wszystkie noże ułożone są ostrzem skierowanym w lewą stronę, a więc w kierunku talerza, a widelec i łyżka grzbietami w dół.
Za talerzem, równolegle do krawędzi stołu, kładziemy sztućce do deseru. Łyżeczka znajduje się nad widelczykiem, przy czym raczka łyżeczki jest od prawej strony a widelczyka – od lewej. Odległość sztućców od talerza podstawowego i krawędzi stołu wynosi 1 cm. W tej samej odległości znajdują się od siebie poszczególne sztućce.

Pierwsze spojrzenie a stół umożliwia ogólna orientację, jakie dania i napoje będą podane.

Szczegółowe informacje o potrawach i napojach zawiera karta z menu, która kładziemy na stole obok talerza podstawowego. Karta z menu informuje często, kto wydaje obiad/przyjęcie, na czyją część, z jakiej okazji oraz miejsce i datę przyjęcia.

Karty menu.

Karta z menu może być wykonana na karcie pojedynczej lub podwójnej. Jeśli mamy do czynienia z pierwszym wariantem – w jego górnej części podajemy poszczególne dania i dodatki, a następnie wymieniamy napoje. Gdy kara menu wykonana jest na podwójnej karcie, wewnątrz po prawej stronie piszemy dania w kolejności ich podawania, a po lewej – dobrane do nich napoje. Na pierwszej stronie podwójnej karty może być umieszczony emblemat np. logo Pary Młodej czy ich inicjały.

Przygotowując karty z menu, trzymamy się pewnych ustalonych zasad, a mianowicie:

w każdej linii wymieniamy tylko jedno danie
każde danie piszemy dużą literą
jarzyny i sosy wymieniamy pod daniem, jeśli jednak nazwa dania jest krótka, sos może być napisany obok dania, w tej samej linii
w kartach z menu nie podaje się grzanek, chleba, bułeczek, marynat czy pikli, dodatków smakowych, owocowych, cukierków oraz kawy i napojów pobudzających apetyt
karty z menu są nieodzownym elementem dobrze przygotowanego stołu. Nie może ich zabraknąć podczas uroczystych śniadań i obiadów, przyjęć

Winietki

Aby ułatwić zajęcie miejsca przy stole, przed każdym nakryciem umieszczamy kartoniki formatu biletu wizytowego, zawierające imię i nazwisko gościa.

Kartoniki kładziemy na kieliszku do białego lub innego wina, aby lepiej były widoczne, na złożonej serwetce albo tez ustawiamy je z prawej strony nakrycia, wykorzystując do tego celu ozdobne podstawki.

Kartoniki z nazwiskami gości stosujemy tylko wtedy, gdy liczba zaproszonych gości przekracza 8 osób i przyjęcie ma uroczysty charakter.

O dobrze nakrytym stole decyduje nie bogactwo sztućców, porcelany, szkła, ale ich właściwy dobór, harmonia, kultura domu; staranne, dokładne przygotowanie – to rękojmia udanego przyjęcia.

DOBÓR DAŃ.

Ustalenie menu rozpoczynamy od dania głównego, którym jest najczęściej danie mięsne. Od tego zależą inne elementy posiłku. Jeśli wybrane dane głównie jest bardzo sycące, zrezygnujemy z przystawki i dobierzemy leki deser. Jeśli zaś danie jest dość lekkie, dobierzemy solidniejsze danie rybne, deser o większej kaloryczności lub zwiększymy dodatki. Układając menu, dążymy do tego, aby było ono wewnętrznie zharmonizowane. Nie liczba dań, ale dopasowanie, zgodność jest decydującym czynnikiem. Menu nie może się składać tylko z dań ciężkich ani też tylko z lekkich. Po zupie podamy lekkie danie rybne, następnie sycące danie mięsne. Deser, który pojawi się na stole po daniu mięsnym, nie będzie zbyt pożywny. W ten sposób po daniu ciężkim następuje danie lekkie, z kolei znowu nieco cięższe.

Oprócz wewnętrznego zharmonizowania menu powinno się odznaczać różnorodnością, co znajduje wyraz w doborze dań przygotowanych z różnych produktów. Zasada ta zostałaby naruszona, gdyby podano w czasie jednego posiłku na przykład dwa dania rybne albo dwa dania z mięsa. To samo dotyczy dodatków. Jeśli do ryby podamy ryż, do dania mięsnego powinniśmy przewidzieć ziemniaki. Dwukrotne podanie ryżu lub ziemniaków byłoby, oczywiście, błędem. Nie zdecydujemy się na zupę z pieczarek, jeśli pieczarki będą dodatkiem do dania mięsnego, podobnie – nie zaplanujemy kompotu lub musu owocowego, gdy jako danie główne podajemy kaczkę jabłkami. Zasada różnorodności występuje także w sposobie przygotowania dań. Jedno danie bywa gotowane, drugie smażone lub duszne itd.

Przy jedzeniu główna rolę odgrywają zmysły smaku i węchu, ale nie sposób ni docenić zmysł wzroku. Układając menu, bierzemy zatem pod uwagę kolorystykę Dan. Na przykład zestawy dań składające się z zupy pomidorowej, łososia i truskawek albo z zupy kalafiorowej, sandacza ziemniakami, szparagami, ryżem i sałatą z selerów oraz lodów śmietankowych przedstawiałyby się kolorystycznie monotonnie. Takie zestawy nie przyciągają wzroku i nie pobudzają apetytu.

Po ustaleniu menu analizujemy jeszcze całość, biorąc za punkt wyjścia następujące kryteria: gorące-zimne, gotowane-smażone, ciężkie-lekkie, mocno przyprawione-łagodne, jasne-ciemne. Takie spojrzenie umożliwi wyciągnięcie ostatecznego wniosku: menu jest ułożone dobrze, że, wymaga pewnych zmian lub tylko nieznacznych korekt. Nie trzeba przypominać, że dobrze ułożone menu ma wpływ na przebieg przyjęcia i nastrój, wyraża nasz stosunek do zaproszonych gości.

Duży wpływ na ustalenie menu m pora roku i pogoda. Latem, w czasie upałów, podajemy dania lekkie, a zimą – ciężkie i bardziej sycące. Wykorzystując właściwości poszczególnych pór roku, podajemy późną wiosną i latem na przykład szparagi, poziomki, truskawki, jesienią i zimą – dziczyznę, kaczki, gęsi, indyki. W ten sposób przygotowane menu jest chętnie widziane przez gości i obniża wydatki gospodarzy.

Dobór menu zależy także od przyzwyczajeń gości i religijnych przynależności. Przyjmując gości zagranicznych, gospodarze pragną na ogół zaprezentować im jakieś charakterystyczne dania swojego kraju. W takim przypadku trzeba jednak zachować daleko idącą ostrożność. Różne narody mają wszak rozmaite upodobania i uprzedzenia.

Podejmując Finów, trzeba się zastanowić, czy można podać flaki lub potrawę z grzybów. Pewna część mieszkańców „kraju tysiąca jezior” nie je flaków ze względu na składniki, z jakich ta potrawa jest przygotowana. Niektórzy Finowie nie jedzą również grzybów.

Węgrzy nie jedzą dań z buraków. Nawet najlepiej przygotowany barszczyk z uszkami nie przechodzi przez usta Węgra. Hindusi z powodu zakazów religijnych nie jedzą potraw przygotowanych z wołowiny, bo krowa w ich kraju jest zwierzęciem świętym. Religia mahometańska zakazuje spożywania mięsa wieprzowego. Nie podajemy więc potrawy z tego mięsa, jeśli wśród obecnych będzie Arab. W gronie zaproszonych może się również znaleźć jarosz, dla którego przygotowujemy specjalne dania.

Nie chcąc stawiać naszych gości w kłopotliwej, a siebie w nie najprzyjemniejszej sytuacji, przy układaniu menu uwzględniamy wyznawane przez zaproszonych gości zasady. Wspomnijmy jeszcze, że ustalając menu, nie przewidujemy potraw z kury, podrobów i gorszych gatunków mięsa.

KOLEJNOŚĆ DAŃ

Układając menu, kierujmy się powszechnie obowiązująca kolejnością, w jakiej spożywamy poszczególne dania:

1) Przystawka, 2) zupa, 3) danie rybne, 4) danie mięsne, 5) sery, 6) deser, 7) owoce, 8) kawa

Liczba dań podanych w czasie śniadania lub obiadu zależna jest od charakteru przyjęcia i możliwości finansowych gospodarza. Najczęściej podaje się tylko kilka dań, dowolnie wybranych, przy zachowaniu, oczywiście, obowiązującej kolejności. Podajemy więc danie rybne przed mięsnym, a zimną przystawkę przed zupą. Nie można podać dania z ryb po daniu z mięsa, a serów przed zupą.

Kika zasad:

jeśli menu przewiduje dwie przystawki – zimną i gorącą, to przystawkę zimną podaje się przed zupą, a gorącą – po zupie; przystawka zimna powinna być zimna, przystawka gorąca naprawdę gorąca
w czasie obiadu menu często składa się z zupy, dania rybnego, dania mięsnego, deseru i kawy; jeśli obiad ma charakter uroczysty, menu może być uzupełnione przystawką zaostrzającą apetyt; nie można jednak zapomnieć o tym, że im więcej dań, tym mniejsze porcje
sery podaje się po daniu mięsnym, w niektórych krajach istnieje zwyczaj podawania serów zamiast deseru lub po deserze
zbyt bogate przyjęcie, urządzone ponad stan, nie daje najlepszego świadectwa o naszej gospodarności, zwłaszcza, że nie liczba talerzy na stole decyduje o przyjaźni i ludzkiej życzliwości

PODAWANIE DO STOŁU

Podawanie do stołu jest czynnością ważną i ma duży wpływ na przebieg przyjęcia. Odbywa się ono niezależnie od warunków – wedle powszechnie przyjętych zasad:

Kolejność podawania uwzględnia pierwszeństwo gości przy stole:

najpierw są obsłużeni goście starsi, następnie młodsi, na końcu zaś gospodarze;
podawanie odbywa się – z bardzo małymi wyjątkami – z półmiska, co zapewnia uwzględnienie indywidualnych gustów gości, umożliwiając im wolny wybór
niczego nie podaje się bezpośrednio z ręki gościa; kelner wykorzystuje w swej pracy tacę, talerzyk, serwetkę;
podawanie do stołu powinno być szybkie, ciche i nie rzucające się w oczy
wszystkie dania, z wyjątkiem dań podzielonych na porcje i zupy, podaje się z lewej strony gościa
z prawej strony podaje się dania podzielne na porcje i zupę, a także nalewa się wodę, wino, wódkę, kawę, herbatę, słowem – wszystkie napoje; jeśli jednak filiżanki z kawą i herbatą są roznoszone na tacy i goście siedząc przy stole, sami je biorą – podaje się z lewej strony

Talerze po zjedzonym daniu zabiera się z prawej strony gościa, natomiast czyste kładzie się z lewej. Obsługa kelnerska, zabierając talerze i nalewając napoje z prawej strony gościa, posługuje się prawą ręką, podając talerze z lewej strony – czyni to lewą ręką.

Kolejność podawania uwarunkowana jest zasada pierwszeństwa. Kelnerzy rozpoczynają od kobiet siedzących po prawej i po lewej stronie gospodarza. W dalszej kolejności podaja innym paniom uczestniczącym w przyjęciu, a na końcu gospodyni. Następnie podają gościowi honorowemu, pozostałym uczestnikom i na końcu gospodarzowi.

Kelnerzy nie powinni nawiązywać rozmowy z gośćmi, gdyż goście ze swojej strony nie nawiązują rozmowy z kelnerami!!!

NAPOJE I ALKOHOL

Podczas przyjęć podajemy różnego rodzaju napoje, wśród których poczesne miejsce zajmuje wino. W czasie śniadań i obiadów serwujemy niekiedy aż cztery rodzaje win – ziołowe, wytrawne białe i czerwone, deserowe lub szampan.

Wina możemy podzielić m.in. na wytrawne, półwytrawne i słodkie.

Wina wytrawne i półwytrawne nazywamy winami stołowymi, natomiast wina słodkie – deserowymi.

Najistotniejsze cechy każdego wina to: kolor, klarowność, zapach i smak. Te właśnie cechy – zgodnie z dość szeroko rozpowszechnionym poglądem – rozwijają się z biegiem lat, stąd im starsze wino, tym lepsze. Pogląd ten jednak tylko częściowo słuszny, gdyż jedynie najszlachetniejsze gatunki win, przechowywane w odpowiednich warunkach, podnoszą swą jakość i mogą przetrwać od 10 do 40 lat.

Wina musujące często nazywamy sampanami, chociaż nazwa ta jest prawnie zastrzeżona wyłącznie dla pewnych francuskich win musujących produkowanych według ustalonych metod z określonych gatunków winogron pochodzących z Szampanii.

Szampana i inne wina wytrawne są podawane do deserów, w czasie śniadań i obiadów lub w ogóle do wszystkich dań z wyjątkiem, oczywiście, zupy.

Rose (wino różowe) może zastąpić zarówno wytrawne wino białe, jak i czerwone. Wino rose bywa jak szampan – jedynym napojem podawanym do wszystkich dań w czasie posiłku.

Wina ziołowe, np. wermuty takie jak Martini, jak również campari, cynar, alpini, istra, cora. Wina ziołowe bywają słodkie, słodko-gorzkie i wytrawne. Często używane do drinków.

Miód pitny – dzielimy go na mocniejsze i słabsze – dwójniaki, trójniaki i czwórniaki.

Koniak – trunek francuski, przybrał nazwę od miejscowości Cognac. Wszystkie inne napoje tego rodzaju, produkowane we Francji bądź też w innych krajach, nie odpowiadające jednak pewnym wymaganiom, nie są koniakami i najczęściej otrzymują nazwę” Brendy” lub „winiak”.

Whisky. Jej ojczyzna jest Wielka Brytania. Można ja pić przy różnych okazjach, stąd brytyjskie powiedzenie „ Whisky time, any time”. Whisky można mieszać z wodą sodową i kostkami lodu.

Gin. Najczęściej podawany jako long drink – z sokiem grejpfrutowym lub tonikiem.

Koktajle. Słowo koktajl pochodzi z j.ang. (tail of the cock) i oznacza ogon koguta. Koktajle dzielimy na alkoholowe i bezalkoholowe. Koktajle zaliczane do pierwszej grupy sporządzamy, mieszając wódkę, gin, whisky, koniak, likier, wermut, szampan oraz różnego rodzaju soki, mleko i inne. Do drugiej grupy zaliczamy koktajle z soków owocowych, mleka lub jaj.

Dobór i temperatura

Urządzając przyjęcie, ustalamy przede wszystkim menu, a następnie dobieramy napoje.

Zazwyczaj nie podaje się do zupy żadnych napojów alkoholowych.

Do przystawek najlepiej pasują wina wytrawne lub wódka; do ryb i dań z jaj – białe wino wytrawne; do ostryg i raków – białe wino wytrawne; do kawioru – wódka lub szampan; do potraw z grzybów czerwone wino wytrawne; do mięsa – czerwone wino wytrawne; do serów tłustych – czerwone wino wytrawne, do serów chudych – białe wino wytrawne lub piwo; do deseru – szampan, miód pitny, portwajn, węgierski tokaj, portugalska madera oraz inne wina słodkie lub półsłodkie; do kawy – koniak, winiak i likiery.

W niektórych krajach europejskich, w tym również w Polsce, podaje się w czasie przyjęć wino białe do białego mięsa i czerwone – do mięsa ciemnego. Anglicy i Francuzi, maja nieco inne zwyczaje, przywiązują wagę do różnicy między lekkimi i ciężkimi winami czerwonymi. Do dań z białego wina piją wino czerwone. Panujące zwyczaje i indywidualne upodobania odgrywają w tej dziedzinie dużą rolę, nie popełnimy się żadnego błędu, jeśli spożywając danie z drobiu, będziemy je popijać białym lub czerwonym winem wytrawnym. Chociaż większość jest zgodna, że do dań z ryb podajemy białe wino wytrawne, do mięsa ciemnego natomiast ciężkie czerwone wino wytrawne.

Należy wspomnieć o możliwości podania tylko jednego napoju do wszystkich potraw – a mianowicie szampana lub wino musujące.

Nie może jednak nigdy zabraknąć wody mineralnej, gdyż napoje alkoholowe pobudzają pragnienie.

Dobierając napoje, kierujemy się następującymi zasadami:

nie podajemy win słodkich przed wytrawnymi, czerwonego przed białym, ciężkich przed lekkimi
między winem białym a czerwonym nie podajemy żadnych win słodkich
szampana podajemy przed winem białym i czerwonym, po tych winach, zamiast tych win, ale nigdy pomiędzy nimi!
nie dobieramy napojów różniących się podstawowymi składnikami, na przykład rumu i winiaku, wódki i piwa
wody mineralnej nie zastępujemy piwem
wśród napojów nie może zabraknąć soków przeznaczonych dla osób, które z jakichkolwiek przyczyn nie mogą pić napojów alkoholowych.

Nawet najlepszy napój traci na wartości, jeśli nie będzie miał odpowiedniej temperatury, która ma duży wpływ na takie cechy jak zapach i smak.

Oto najodpowiedniejsza temperatura dla poszczególnych napojów:

białe wino wytrawne – 8-10 stopni C
czerwone wino wytrawne – 16-18 stopni C (temperatura pokojowa)
wino deserowe – 14-16 stopni C
wino ziołowe – 12-14 stopni C
szampan i wina musujące – 6-8 stopni C
miód pitny – 12-18 stopni C
rose – 8-10 stopni C
wódka – 8-10 stopni C
gin – 8-10 stopni C
likier – temperatura pokojowa
koniak i winiak – temperatura pokojowa
piwo – 8-10 stopni C
woda mineralna – oziębiona
soki – oziębione

Napoje nalewamy prawą ręką i z prawej strony gości, gdyż kieliszki znajdują się bardziej na prawo, za talerzem podstawowym. Kieliszki napełnia się winem niej więcej do 2/3 wysokości. Wiąże się to ze starym obyczajem: ongiś przed wypiciem wylewano kilka kropel na ofiarę bogom. Wódką i likierem napełniamy kieliszki niemal do pełna. Koniak nalewamy w małych ilościach do stosunkowo dużego kieliszka, a następnie ogrzewamy go ciepłem własnych rąk. Napoje podawane w szklankach napełnia się powyżej połowy.

Kieliszki i szklanki

W czasie przyjęć podajemy napoje w odpowiednio dostosowanych kieliszkach i szklankach, różniących się głównie kształtem i wielkością. Oto rodzaje kieliszków i szklanek:

mały – do wódki
duży o wysokiej nóżce – do białego wina, nieco niższy o bardziej owalnym kielichu – do wina czerwonego
średniej wielkości, rozszerzający się ku górze – do koktajli, win deserowych i ziołowych, miodów pitnych
mały – do likieru
wysoki i wąski w kształcie tulipana – do szampana i win musujących
średniej wielkości o zwężonym w górnej części kielichu i niskiej nóżce – do koniaku i winiaku

Szklanki:

małe – do wody mineralnej, soku pomarańczowego i innych
duże, czasami o zwężonej podstawie – do napojów zwanych long drink i do piwa
szerokie, o grubym dnie – do whisky

Wino stołowe nie butelkowe bywa podawane do stołu w karafkach, natomiast lepsze, określonych roczników – w oryginalnych butelkach. Nie dolewa się wina do kieliszków kiedy nie są jeszcze puste. Kieliszki trzyma się za nóżkę a nie za kielich!

ZWYCZAJE OBOWIĄZUJĄCE PRZY STOLE

Po wejściu do jadalni i zajęciu miejsca przy stole zdejmujemy kartonik z nazwiskiem, jeśli znajduje się na kieliszku lub na serwetce, odkładamy na stronę. Z kolei bierzemy serwetkę, która służy do wytarcia ust w czasie posiłków, i rozkładamy ją na kolanach. Przystępując do jedzenia, ujmujemy najpierw sztućce znajdujące się najdalej od talerza, z kolei następne, trzymając się zasady: od zewnątrz do wewnątrz. Sztućce są ułożone w kolejności użycia.

Gdy sięgamy po kieliszek lub serwetkę albo gdy czekamy na powtórne podanie serwowanego dania, widelec i nóż odkładamy na talerz, krzyżując je w ten sposób, aby nóż leżał zwrócony ostrzem w lewą stronę, widelec dowolnie, grzbietem w dół lub w górę. Widelec jednak leży nad nożem. Nie kładziemy sztućców tak aby częściowo znajdowały się na talerzu, a częściowo opierały się stół. Skrzyżowane sztućce mówią kelnerom, że nie można jeszcze wziąć ze stołu naszego talerza. Natomiast nóż i widelec w położeniu równoległym oznaczają, że gość już spożył podana potrawę i można zabrać talerz.

Gość nie powinien sięgać po kieliszek, zanim nie uczyni tego gospodarz, któremu właśnie to prawo przysługuje. Zwyczaj ten ma zastosowanie do win stołowych i nie dotyczy wódki, koniaku, winiaku i innych, a korzeniami swymi sięga w daleką przeszłość, kiedy to gospodarz pierwszy sięgał po kieliszek, aby w ten sposób przekonać współbiesiadników, że wino jest dobre i nikt nie będzie otruty.

Pierwszy zawsze zabiera głos gospodarz. Toasty kończą się przeważnie słowami: „Pragnę wznieść toast za…”. W tym momencie jest już nalany szampan i przemawiający trąca się kieliszkiem z najbliższymi sąsiadami, przebiega wzrokiem po wszystkich gościach, pije łyk, odstawia kieliszek na stół i siada. Trącamy się tylko napełnionymi kieliszkami. Nie trącamy się kieliszkiem jeśli znajduje się w nim inny trunek niż wino, szampan.

Formy przyjęć.

Śniadania, obiady, obiady bufetowe, koktajle, lampki wina, przyjęcia bufetowe, aperitify, kawy, herbatki.

Wspomniane formy przyjęć można podzielić na dwie grupy:

odbywające się na siedząco – do tej grupy zaliczamy śniadania, obiady, obiady bufetowe, kawy, herbatki
odbywające się na stojąco – koktajle, przyjęcia bufetowe, lampki wina i aperitify

Przyjęcia urządzane wieczorem cenimy wyżej od przyjęć odbywających się w południe lub po południu. Obiad ma wyższą rangę od śniadania, a przyjęcie bufetowe od koktajlu.

Śniadania odbywają się od godziny 12.30. Przez obiad rozumie się przyjęcie odbywające się na siedząco, urządzane z zasady o godzinie 20.00.

Mówiąc o zwyczajach obowiązujących przy stole, warto wspomnieć jak co się je

Chleb

Kromki chleba podajemy na talerzykach jako dodatek do przystawek i zup. Chleba nie odgryzamy, lecz przełamujemy cały kawałek na dwie części, ułamujemy mniejsze kęsy, smarujemy masłem i podnosimy do ust. Duże kawałki chleba – kanapki – kroimy na talerzu i zjadamy za pomocą widelca i noża.

Cytryny.

Podajemy do potraw mięsnych i rybnych w formie plasterków i ósemek. Plasterek cytryny kładziemy np. na befsztyk, posługując się nożem wyciskamy go i odsuwamy na brzeg talerza. Jeśli jednak nie jest to wygodne, bierzemy go do ręki, wyciskamy i odkładamy.

Ziemniaki.

Ziemniaków nie kroi się nożem. Rozdrabniamy je, posługując się widelcem i widelcem je zjadamy.

Kawior.

Kawior podajemy w misce umieszczonej na lodzie. Bierzemy go łyżeczką i przenosimy na swój talerz, wyciskamy sok z cytryny, a tost lub chlebem smarujemy masłem. Kawior jemy widelcem do ryby albo smarujemy tost lub chleb masłem, nakładamy kawior, wyciskamy sok z cytryny, bierzemy do ręki i zjadamy.

Ostrygi.

Ostrygi są podawane na lodzie, najczęściej w postaci surowej. Przed każdym gościem znajduje się – obok talerza przeznaczonego na ostrygi – mały talerzyk na odpadki. Specjalnym szerokim widelcem, którego lewy ząb jest zaopatrzony w ostrze, usuwamy skrzela i jelita widoczne jako czarny punkt. Następnie na oczyszczoną ostrygę wyciskamy cytrynę, posypujemy pieprzem i solą, przytrzymując lewa ręką muszlę, przenosimy ostrygę za pomocą widelca do ust.

Owoce.

Jabłka i gruszki dzielimy nożykiem do owoców na cztery części, obieramy i wycinamy komorę nasienną. W ten sposób przygotowane części bierzemy ręką lub posługujemy się widelcem i nożem.

Podczas uroczystych przyjęć nakrycie do owoców składa się ze sztućców i miseczki postawionej na talerzyku przeznaczonym na owoce. Miseczka jest wypełniona wodą – podczas przystępowania do spożywania owoców, odstawiamy ja na bok. Po zjedzeniu owoców palce obmywamy w wodzie i osuszamy serwetką.

– Ryby.

Węgorze wędzone, łososie, śledzie solone i marynowane jemy używając zwykłego widelca i noża. Sardynki i szprotki spożywamy za pomocą zwykłego widelca i pomagamy sobie kawałkiem chleba. Do wszystkich innych ryb używamy specjalnych sztućców składających się z szerokiego widelca i tępego, skośnie zakończonego noża, którym oddzielmy ości.

Sałata.

Zielone liście sałaty podajemy na osobnym talerzyku w formie rozdrobnionej. Jemy je widelcem, nie używając noża. Jeśli zachodzi potrzeba dalszego podzielenia liści, robimy to widelcem.

Sery.

Na specjalnej drewnianej tacy podajemy kilka gatunków serów w kawałkach. Na tacy znajduje się również nóż, którym odkrawamy kawałki serów w zależności od upodobań i przenosimy je na własny talerz.

Sos.

Sosem polewamy mięso, ryby, ale nie ziemniaki i jarzyny.

Szparagi.

Szparagi jemy widelcem i nożem, oddzielając górną część, a niejadalny koniec, stosunkowo twardy, odkładamy na brzeg talerza.

Zupa.

Zupy klarowne podajemy w filiżankach z dwoma uszkami. Zupę jemy początkowo łyżką, trzymając lewą ręką filiżankę za uszko. Resztę zupy wypijamy, podnosząc filiżankę za jj prawe uszko. Jeśli zupa jest podana w talerzu – nie przechyla się talerza w żadna ze stron, pozostawiając jej resztę na dnie talerza.

Artykuł przygotowany na podstawie PROTOKOŁY DYPLOMATYCZNEGO.